Yutma bozukluğu yiyeceğin ağız boşluğundan mideye geçişinde gecikme, engellenme ve yanlış bir yol izleyerek nefes borusuna kaçması şeklinde ortaya çıkar. Herkes yemek yerken zaman zaman tıkanarak yutma zorluğu çekebilir; ancak sağlıklı bir kişi, yedikleri yemek borusu yerine nefes borusuna kaçtığında refleks olarak öksürerek boğazını temizleyebilir. Ancak bazı kişiler değişik hastalıklara bağlı olarak boğaz temizleme işlemini gerçekleştiremeyebilir ve bu durum da bazen ciddi hatta ölümcül sorunlara yol açabilir. Yutma bozukluğu her yaş grubundan hastada ve sinirsel mekanik, psikolojik nedenler ve kas hastalıklarına bağlı olarak oluşabilir.
Videofloroskopi: Bu değerlendirme yutma bozukluklarını tespit etmek için en kapsamlı bilgi veren testtir. Bu değerlendirme radyolog ve dil konuşma terapisti tarafından yapılır. Hastalara içine baryum karıştırılmış farklı kıvamlarda yiyecek verilir. Hastanın bu yiyeceği yutarken yaptığı işlem röntgen ışığında görüntülenir. Bu değerlendirmede , yutma fazlarının hepsi gözlenebilir. Böylelikle hastaların beslenme programları ve gerekliyse uygulanacak terapiler belirlenir. Bu değerlendirmenin yapılabilmesi için hastanın uyanık olması, yemeği ağıza istemli olarak ve kabul edilmesi gerekir.
Fiberoptik Endoskopik Yutma Çalışması : Burundan geçen ince bir telin ucundaki fiberoptik kamera ile yutma bozukluklarının değerlendirilmesinde gırtlak bölgesini, ses tellerini ve soluk borusunu görmeyi sağlayan bir yöntemdir. Aspirasyon bu testte sadece yutma öncesi veya sonrası oluyorsa gözlenebilir. Bu işlem bir KBB hekimi ile dil ve konuşma terapisti tarafından yapılır.
Yutma Bozukluğunda Kullanılan Terapi Yöntemleri
Yutma bozuklularının tedavisinin planlanması için öncelikle yapılacak değerlendirme çok önemlidir. Hangi tedavi stratejisinin uygulanacağına bu değerlendirme sayesinde karar verilir.
Diyet Modifikasyonu: Burada amaç, hastanın ihtiyacına uygun olan kıvamı belirleyerek hastanın güvenli yutmasını sağlamaktır.
Telafi Edici Manevralar : Bunlara “pozisyonel yutma tedavisi” de denir. Amaç; yiyeceklerin daha kolay ve güvenli şekilde yutulmasını sağlamaktır.
Dolaylı Yöntemler: Bu yöntemlerde amaç; hastanın ihtiyacına uygun olan ağız-yüz-motor hareketlerini geliştirmek ve hastanın yutmasını olumlu etkilemektir.
Doğrudan Yöntemler: Amaç; beslenme güvenliğini sağlamaktır. Bu nedenle çeşitli manevralar kullanılır. Bu manevralar hastanın yemekler nefes borusuna kaçırmadan yutmasına yardımcı olur.
Duyusal Uyarma Teknikleri: Amaç; yutma refleksini uyarmak, ağız boşluğunda duyusal farkındalığı artırmak, oral fazdan faringeal faza geçişte gecikmeyi azaltmaktır.
Elektriksel Uyarı Tekniği : Bu tedavide amaç: yutma bozukluğu bulunan hastaların yutkunma esnasında işlev gören kaslarının elektrik stimülasyonu ile uyarılarak rehabilite etmektir.
